Eetstoornissen.. Vervelende sluipmoordenaars als het je mij vraagt. Het spectrum van goochelarij met eten is eindeloos groot aan het worden en verschijnt ondertussen in alle soorten en maten. Anorexia, boulimia en binge eating disorder zijn al lang niet meer de enige 3 eetstoornissen die we kennen en we vinden ze ook niet altijd zo 'extreem' terug in de samenleving. We kunnen wel concluderen dat we massaal een rare verstandhouding hebben gekregen met eten. Het is iets waarmee we onszelf straffen en belonen. Het is iets waar we onszelf mee verdoven. Het is iets waar we geobsedeerd door zijn geraakt. En nogmaals: het spectrum is groot, dus we leven niet allemaal in de excessen, maar ik ken bijna niemand meer die eten gewoon 'functioneel' vindt.
Maar het is zoveel meer dan klooien met eten. De wortels van verstoord eet- en eigenlijk ook beweeggedrag heeft zelden met eten en bewegen te maken, maar eerder met iets dat niet lekker loopt in onze menselijke machinerie. En als we die materie induiken, moeten we voor het gemak een 'eetprobleem' hetzelfde zien als een verslaving. En een verslaving is naar mijn idee niks meer of minder dan een psychische en spirituele leegte die we op allerlei manieren proberen te op te vullen. Middelengebruik, alchohol, eten, of juist niet eten, gamen, porno, smartphones.. we moeten ons maar niet teveel blindstaren op de symptomen van die leegte. Want hoe je ook probeert te ontsnappen, het probleem is bij iedereen die in dwangmatig gedrag verzeild raakt, om en nabij hetzelfde.
En dat is ook de reden, al doet de titel van deze post anders vermoeden, dat ik niet een kantje vol wil typen met hoe we specifiek boulimia te lijf gaan. Want het is dus inderdaad veel meer dan met je hoofd boven die wc hangen, calorieën wegtrappen op een fiets of een andere manier om te compenseren voor wat je in je mond hebt gestopt. Ik ben 16 jaar zelf die persoon geweest en na eindeloos veel therapie en coaching ben ik er wel achtergekomen dat het niet ging over die 20 magnums wegwerken om ze er vervolgens weer uit te kwakken. Het ging over dat ik geen idee had van hoe ik het leven moest doen.
Het spectrum van eetproblemen
Het is complexe materie. Ik heb er een eindeloze studie van gemaakt. Als ervaringsdeskundige, maar ook als coach. Toen ik mensen begon te begeleiden op het gebied van voeding en beweging, schrok ik van de omvang van dit probleem. Er waren zoveel mensen die zich begonnen te melden, omdat ze het gevoel hadden te waren gevangen in het web van hun eetmonster.
Eetproblemen worden lang niet altijd als verslaving benaderd. En dat snap ik ook wel, want het is behoorlijk ingewikkeld aangezien we allemaal, altijd moeten eten om überhaupt te functioneren.
Als je kijkt naar het Binge Eating Disorder zou je kunnen zeggen dat die het meest lijkt op een 'klassieke' verslaving. Mateloos eten, totdat je erbij neervalt. De hele dag, elke minuut van de dag bezig zijn met 'wanneer mag ik weer'? Maar hoe zit dat dan bijvoorbeeld met anorexia? Daarin wordt vooral enorm gefocust op zo weinig mogelijk eten. Boulimia heeft weer een afwisseling van controle los-controle vast. Orthorexia kenmerkt zich weer door alleen maar gezond te willen eten..
En zo zie je dus dat het niet per se de handeling is die deze 'verslaving' kenmerkt. Het is de obsessie. Het is dat waar je een achterlijke focus op kunt houden, zodat je kan wegblijven van het stuk wat pijn doet. En mensen die een eetprobleem/verslaving hebben, zijn vaak wezens die doordrenkt zijn met morele opvattingen over het lijf.
Ik heb in mijn tijd als topsporter, dus ook als kind, dagelijks opmerkingen gehad over hoe ik eruit zag. Ik was me nooit bewust van hoe ik eruit zag, geen fratsen rondom eten, maar door een kwetsbaarheid in mijn zelfbeeld was ik, toen ik eenmaal gingen puberen, erg gevoelig voor de mening van anderen. En het is toen net even 1 keer te vaak benoemd dat ik was aangekomen. Onschuldig begon ik op mijn voeding te letten, viel af en kreeg daar wederom iets over te horen. Positief weliswaar, maar daar heb ik op jonge leeftijd de beslissing gemaakt dat ik goed ben, als ik dun ben. Ik zal binnenkort eens een blog maken met wat verdieping rondom dit stuk!
Oke, maar wat nu?
Sja, het middel wegnemen of symptoom bestrijden is sowieso heel verstandig, want je bent je lichaam aan het vernietigen met al dat excessieve gedrag. Alleen als je denkt dat je daar het hele ding bij de wortel oplost, kom je vaak bedrogen uit. Dan ben je namelijk de rest van je leven dingen aan het 'volhouden'. Als je de echte demoon niet recht in zijn smoel aankijkt, zal je nog steeds de hele dag aan het marchanderen zijn. 'Zal ik wel, zal ik niet'? Triggers vermijden. Mensen vermijden. Het blijft dan nog steeds je leven beheersen, maar dit keer aan de andere kant van het spectrum. De obsessie blijft. Doodvermoeiend..
Ik was 23 toen ik met mijn tasje voor een kliniek stond, omdat ik de weg eruit niet meer zag. Alles in die kliniek was gebrand op iemand uit het onwerkbare verslavingsgedrag te krijgen. Triggers vermijden, 'normaal' leren eten.. De grap was dat mijn probleem als sneeuw voor de zon leek te verdwijnen. En in dat gegeven zat ontzettend veel informatie waar ik later mee door kon. Want hoe kan dat ineens? Iets wat mijn leven destijds al 7 jaar aan het beheersen was, leek niet meer te bestaan. Een paar jaar later had ik het pas door:
De psychische en spirituele leegte was in die omgeving gevuld. Ik werd gezien, gehoord en begrepen. Dat wat ik m'n hele leven nog niet had ervaren. Ik 'hoorde' ergens bij.
Maar wat kan je er dan mee? Ik denk niet dat ik in 1 blog je uit een (eet)verslaving kan sturen, maar ik zal je wat tools geven:
Stap 1: Punt A formuleren.
De allereerste stap is wat mij betreft heeeeeel helder in kaart brengen wat je (eet)verslaving je 'kost'. Als je 'ja' blijft zeggen tegen dit ding, waar zeg je dan allemaal 'nee' tegen? Wat zijn de consequenties van je gedrag? Hoe heb je jezelf zo verschrikkelijk veel geweld aan gedaan? Waar heb je jezelf verloochend? Jaag je geliefden weg door al het liegen en bedriegen? Ben je je lichaam aan het vernietigen? Ga je failliet? Dit hoort allemaal bij het punt waar je nu staat. Als je weet waar je nu staat, kan je pas naar B.
Mediteer, schrijf erover, wees brutaal eerlijk.. Doe wat je moet doen, maar je moet echt serieus verbinding maken met dat pad van vernietiging. Met het spoor van vernieling waar je alles en iedereen in meetrekt. Maar doe dit alsjeblieft zonder oordeel. Het is geen strafproces. Dat heeft waarschijnlijk al genoeg schade aangericht en je ook in de verslaving gehouden. De zelfafwijzing hoort helemaal bij het patroon.
Stap 2: Herformuleren van herstel.
Herstel is een proces. Het schiet op en neer en gaat vooral heel erg gepaard met vallen en opstaan. Eerst moet het oordeel er vanaf. Ik kon in mijn pogingen te stoppen er heilig van overtuigd zijn dat ik NOOIT meer zou terugvallen. Maar niks was minder waar. En iedere keer dat ik weer met mijn snufferd op de grond lag, vond ik mezelf de grootste loser op aarde. En om dat gevoel weer op te lossen werd het eetprobleem alleen maar erger. Dus herstel herformuleren is een must. Je faalt niet als je terugvalt, maar er is wel weer nieuwe informatie waarmee je opnieuw kunt beginnen. Het hoort allemaal bij het neerleggen van de blauwprint die je nodig hebt om uit het ding te sturen!
Stap 3: Observeren van je binnenwereld.
De verslaving bij de wortels pakken is heel moeilijk als je in het verslavende gedrag blijft zitten. De ongemakken, de onrust, de gevoelens en emoties komen alleen maar omhoog als je jezelf onthoudt van het gedrag. En als je impulsen zich dan aandienen, wordt het snel tijd om ze te observeren, zodat je ze kunt gaan zien voor wat ze zijn. En ook vooral voor wat ze niet zijn! Het zijn namelijk gedachtes. Je hoeft die niet op te volgen. Zolang je jezelf blijft identificeren met de dwanggedachtes, is de kans heel groot dat je ze opvolgt. Maar als je ze gaat zien als dingen die komen en gaan, als een soort valse urgentie, een manifestatie van je verslaving, kan je verstandigere keuzes maken. Je moet routines gaan doorbreken, stoppen met de identificatie, zodat je hersenpatronen in positieve zin kunnen veranderen. Maar dat moet heel bewust gebeuren. Je moet jezelf bewust wegsturen van die afgrond. Dikke vette discipline required!
Stap 4: Jezelf opnieuw programmeren.
Als je eenmaal ziet/begrijpt dat je niet je gedachtes en verslavingsdrang bént, kan je langzaam aan beginnen met graven. Want je bent dit onwerkbare gedrag niet begonnen omdat het je wel leuk leek. Het is een heel belangrijk overlevingssysteem geworden. Als kind (en ik geloof echt dat er in die eerste 7 levensjaren wordt bepaald hoe je hersenen worden geprogrammeerd) proberen we onszelf staande te houden. En als jij in je eerste jaren op deze aardbol dingen structureel tekort kwam, gaan je hersenen er alles aan doen om de dopamine en endorfines te creëren. Gewoon even iets om je lekker te voelen. Zo heeft iedereen z'n drug of choice. Ligt een beetje waaraan je wordt blootgesteld als kind. En hoppa, de eerste meters zijn gemaakt. Langzaam aan slijten die hersenpatronen in waar je vooral bezig bent met je volgende 'shot'. En we moeten herstel ook niet mooier maken dan het is, want dwanggedachtes zullen er altijd zijn waarschijnlijk. Alleen gaan ze minder lang duren. Blijf ze observeren en laat ze vervolgens weer los. Het vraagt een hoog level van bewustzijn, maar het kan echt! Er zijn veel fijnere en werkbaardere manieren om aan je dopamine en endorfine te komen. En als je dit 'werk' blijft doen, zal de kracht waarmee ze zich altijd aandienden, afnemen. Je krijgt weer grip!
Stap 5: Met denken kom je nergens. Je moet dingen anders DOEN!
Maar daar ben je niet zomaar.. Helaas. Ik zei net: dikke vette discipline required. Want die dwanggedachtes komen om de haverklap voorbij. Wat mij enorm heeft geholpen is dit:
Ik gaf mezelf permissie toe te geven aan de dwanggedachte, maar pas na 2 uur. En in de tussentijd moest ik iets gaan doen wat ik leuk vind. Dus niet toegeven aan die lokroep, maar een gezonde vervanging zoeken en dat gaan doen. Bewegen schijnt goed te werken, maar dat lag ook heel dicht bij mijn topsport. Dus ik moest het zoeken in bijvoorbeeld muziek, naar de bioscoop, even naar een goede vriend of vriendin. Je wil in ieder geval iets gaan doen wat je fijn vindt. En zo ga je verder met het herprogrammeren van je brein. De grap is, is dat in die 2 uur je neocortex weer genoeg aan is geslingerd om niet toe te geven aan je impuls.
Stap 6: Op zoek naar je identiteit zonder de (eet)verslaving.
En dan nog iets wat echt wel even wat aandacht vraagt.. De meeste 'verslaafden' hebben geen idee wie ze zijn zonder hun verslaving. Dag in dag uit heeft het gedraaid om dit ding en als je het wegneemt, wat dan? Dat is ontzettend eng en ook absoluut een dikke valkuil. Toen ik net uit deze ellende kwam, had ik geen idee wat ik leuk vond. Normen en waarden? Hobby's? Talenten? Intenties? De liefde? Wist ik veel... Ik was gewoon die eetverslaafde topsporter die elke dag dat programma afdraaide. Maar toen mijn zaak, huwelijk, geld en waardigheid in de afgrond lag, zag ik pas wat voor geweld ik mezelf had aangedaan. De existentiële crisis was ontzettend groot, maar toen ik dit begon te zien als een kans om een nieuw 'huis' te bouwen, kon ik het leven met nieuwsgierigheid aangaan. Ben gaan ontdekken, proberen, vallen, opstaan, praten, ervaren.. En wat is dat gaaf! De stilte, die zo dichtbij de eenzaamheid leeft, bleef ik doodeng vinden. Maar ik bleef nieuwsgierig. Door veel te schrijven, begon ik mijn eigen puzzel te leggen. Begonnen met de hoekjes, toen de randen. En nu ben ik het op mijn 36e heel rustig aan het inkleuren.
Je kan eruit.. echt!
Meer horen? In de podcast spraken Harald en ik ook over eetproblematiek:
Denise
Deze blog is ook gepubliceerd op de de site van Denise de Haan Personal Coaching
Comments